ترکی استانبولی (به ترکی استانبولی: Türkçe و یا Türkiye Türkçesi) یکی از زبان‌های شاخه نیمروز باختری (=جنوب غربی) یا گروه اوغوز، زبان‌های ترکی است که ۸۳ میلیون تن در سراسر جهان به پاژنام (=عنوان) زبان نخست یا دوم با آن سخن می‌گویند. این زبان رواگ (=رایج)ترین زبان از شاخه‌ی زبان‌های ترکی می‌باشد. گیتا شناسی آن در برگیرنده ترکیه و غبرس(=قبرس) اَپاختری (=شمالی) و بخش های کوچکی در اَراک (=عراق)، یونان، بلگارستان، جمهوری مقدونیه، کوزوو، آلبانی و دیگر پاره های خاوری اروپا است. سالانه شماربسیاری نیز از ترکیه به باختر اروپا و بویژه آلمان کوچ می‌کنند که شوند (=موجب) گفتار ترکی در آن دامنه ها(=مناطق) می‌گردد.
ریشه ی زبان ترکی را می‌توان در آسیای کانونی (=مرکزی)، مونگولستان کنونی، جست که با یورش چنگیز مونگول به چین ، ایران و دیگر جاها گسترش پیدا نمود. با کوچاندن تیره ای از مونگولستان به آنکارای کنونی بدستور چنگیز گُجستَک (=ملعون) و در پی آن، روی کار آمدن پادشاهی جنایتکار اُثمانی (=عثمانی. اُثمان به چم «مار یا بچه ی مار» است) این زبان که زبان آیین مند(= رسمی) ترکان ددمنش بیابانی بود، با زور و کشتار در جاهای دیگر مانند آتورپاتگان (=آذربایجان) گسترده تر شد. بیشتر دانشمندان ایران‌شناس، در بازگویی ریشه تاریخی زبان دیرین مردم آتورپاتگان، باور دارند که زبان باستانی آذری بازمانده و دگرگون شده زبان مادها است و ریشه آریایی دارد که تاریخ‌دانان و گیتا نویسان اسلامی آن را پارسی (ایرانی)، پهلوی و آذری خوانده‌اند. نخستین پژوهش گسترده روی آن در ایران بدستیاری دانشمند برجسته روانشاد احمد کسروی تبریزی انجام گرفت. (کتاب ایشان بنام آذری یا زبان باستان آذربایجان)
ترک سازی آتورپاتگان در زمان سلجوقیان و با ورود نخستین تیره های ترک اغوز به شیوه بنیادین آغاز گردید و کوچ آنان تا زمان زمامداری مونگولان ادامه یافت، به گونه ای که بسیاری از نیروهای ایلخانان ترک بودند. در زمان صفویان ترکسازی آذربایجان با نفوذ قزلباشها افزایش یافت.
هم اکنون، زبان ترکی با دریافت وامواژه های بسیاری از زبان های پارسی، اَرَبی، یونانی و بتازگی از کشورهای باختری،بازسازی های بسیاری یافته است. برای نمونه، مستفا کمال یا آتا ترک (=پدر ترک) نخستین فرنشین (=رییس) جمهور ترکیه در سال ۱۹۲۸، نویسه (=الفبای) پارسی (یا دوره اُثمانی) را با نویسه آوایی لاتین جایگزین نمود.
استاد ایلبر اورتایلی، تاریخدان نامدار ترک و نویسنده ده ها کتاب تاریخی با زبردستی (=تسلط) بربیست زبان زنده دنیا و چند زبان مرده ، می گوید: “ایران سرمنشای تمدن ما ترکیه ای ها است.”
ایشان در سخنرانی روز 16 بهمن 1390 می گویند:” ایران در زندگی ترکان مانند یونان کهن در پیش اروپاییان جایگاه مهمی داشته و دارد. چنانکه ترکان در درازنای تاریخ، ایران‌شناسان بزرگی پرورش دادند. چهل درسد زبان ترکی ما پارسی می‌باشد. دین‌مان و زبان‌مان را مدیون ایرانیم.”
